Boekverbod in Nederland, het kan nog steeds.

De Rechtbank Den Haag verbood op 14 december 2015 het boek De doofpotgeneraal, dat handelt over een interne strijd binnen de Nederlandse militaire inlichtingendienst. Het vonnis is voorpaginanieuws op de Balkan. Met woede en ongeloof wordt er op de censuur gereageerd. Auteur Edwin Giltay gaat in beroep.

In maart 2014 had Edwin Giltay zijn manuscript ter wederhoor voorgelegd aan de minister van Defensie, die geen bezwaren inbracht. Acht maanden later werd De doofpotgeneraal gepubliceerd.

Een klein jaar na de publicatie werd Edwin Giltay gedagvaard. Militair analist Caspar ten Dam (ctdamconsultancy.com): ‘Ik was in de rechtszaal met Edwin Giltay toen de zaak tegen hem en zijn boek formeel werd besproken, een zaak die was aangespannen door een voormalige functionaris van de Militaire Inlichtingendienst (MID). Een paar weken later hoorde ik tot mijn grote verbazing – en die van Edwin natuurlijk – dat zijn boek is verboden. Boeken worden in Nederland zelden verboden.’

De ex-spionne beweert onjuist te zijn beschreven in De doofpotgeneraal. Journalist Eric van de Beek (ericvandebeek.nl): ‘Ik was bij de rechtszaak aanwezig. De MID-mevrouw leverde geen splinter bewijs voor haar claim dat wat Giltay over haar schrijft uit de duim is gezogen.’

De rechtbank verbood niettemin het boek omdat de familienaam en leeftijd van de oud-functionaris erin verkeerd zouden zijn vermeld, en haar niet de kans is geboden vooraf te reageren op de publicatie. Feit is echter dat de spionne haar naam in officiële stukken op diverse afwijkende manieren spelde. Hierdoor kon auteur Edwin Giltay – die in zijn boek de valse spellingswijze van Defensie hanteert – haar niet traceren voor wederhoor. Hij stapte hierop naar minister Hennis, die geen bezwaren inbracht tegen publicatie.

In inlichtingenkringen worden voornoemde spelfouten met opzet gemaakt. De kleine variaties helpen bij het scheppen van verwarring over de identiteit van Nederlandse geheim agenten, zoals Giltay al uitlegde op pagina 171 van De doofpotgeneraal. De rechter – die toegaf het boek slechts gedeeltelijk te hebben gelezen – trapte echter in dit spionnentrucje. Eén betwiste letter deed het boek in de ban.

Caspar ten Dam: ‘Edwins boek – dat in dit stadium alleen in het Nederlands is gepubliceerd – handelt onder meer over het bekende fotorolletje dat oorlogsmisdaden in Srebrenica laat zien, dat ‘per ongeluk mislukte’ in een lab van de Nederlandse militaire inlichtingendienst, en over verklaringen die Giltay hoorde, dat het fotorolletje helemaal niet vernietigd zou zijn maar in het geheim ergens wordt bewaard … Om deze reden alleen al, is zijn boek van nationaal en internationaal belang. En (de gevolgen van) zijn relaas vergen dringend verder onafhankelijk onderzoek, en zo nodig juridische stappen tegen diegenen die achter deze doofpot zitten.’

Hoewel de persaandacht voornamelijk uitgaat naar Srebrenica, beschrijft het boek in hoofdzaak een stammenstrijd binnen het Nederlands inlichtingenwezen. De doofpotgeneraal bood een onthutsende inkijk in een wereld waar spionage, chantage en de ongeoorloofde inzet van middelen aan de orde van de dag zijn, maar is nu in de doofpot gestopt.

Inmiddels heeft Edwin Giltay met zijn advocaat Jurian van Groenendaal hoger beroep aangetekend tegen het censuurvonnis bij het Gerechtshof Den Haag. De rechtszitting vindt plaats op donderdag 25 februari 2016 om 9.30 uur in het Paleis van Justitie, dat op loopafstand ligt van station Den Haag Centraal. De zitting is openbaar.